In memoriam Caroline Pauwels

In memoriam Caroline Pauwels

Klasse Menswetenschappen

Caroline Pauwels

Lid van de Klasse van de Menswetenschappen

Sint-Niklaas, 23 juni 1964 - Brussel, 5 augustus 2022

Op vrijdag 5 augustus 2022 overleed in het UZ Brussel onze consoror Caroline Pauwels. In 2016 was ze als hoogleraar Communicatiewetenschappen verkozen tot rector van de VUB, maar drie jaar later kreeg ze de diagnose van maag- en slokdarmkanker en in februari 2022 maakte de ziekte het haar onmogelijk haar opdracht verder te zetten.

Haar tragische dood – ze werd nauwelijks 58 jaar oud – raakt velen in Vlaanderen. Dat heeft niet alleen te maken met de inspirerende wijze waarop ze haar universiteit leidde. Ze drukte er ontegenzeggelijk een stempel op, door de band met de stad Brussel aan te halen, de betrekkingen met de ULB te verbeteren, iets te doen aan het interne werkklimaat en vooral door haar grote bekommernis voor het fysieke en psychische welzijn van de studenten, zeker in coronatijden. Niet alleen het aantal studenten groeide aanzienlijk onder haar rectoraat, maar ook de zelfzekerheid van de universitaire gemeenschap. Maar Caroline Pauwels richtte zich niet enkel tot haar eigen universiteit. De talrijke keren dat ze het woord nam in de media, had ze het ook over algemeen menselijke thema’s en hun band met het humanisme. Dat ze de relatie tussen wetenschap en kunst wilde versterken, wekte ook in het culturele milieu sympathie op. Ze ontroerde echter vooral door haar persoonlijkheid, door haar optimisme, haar bevlogenheid, haar openheid en spontaneïteit, haar tolerantie, het belang dat ze aan verbondenheid hechtte en natuurlijk door de bijzonder moedige wijze waarop ze met haar ziekte omging.

Caroline Pauwels, afkomstig van Sint-Niklaas, begon haar universitaire carrière aan de Antwerpse Faculteiten Sint-Ignatius, waar ze filosofie studeerde. Het licentiediploma Communicatiewetenschappen haalde ze vervolgens aan de VUB, waar ze in 1989 onderzoekster werd, als aspirante FWO een doctoraat voorbereidde en in 1995 promoveerde op het Europese mediabeleid. Een stage bij Eurocommissaris Karel van Miert had haar voordien al even met de praktijk in contact gebracht. Na een postdoc bij het FWO werd ze eerst onderzoekster en daarna directeur van de belangrijke onderzoeksgroep Studies in Media, Innovations and Technology (SMIT). In 1998 werd ze hoogleraar, op basis van een uitstekend onderzoeksdossier dat tal van artikelen in gerenommeerde buitenlandse tijdschriften en belangrijke, vaak door haar uitgegeven verzamelbundels telde. Ze kreeg toen eveneens een binnenlandse Francqui-leerstoel aan de Gentse universiteit.

Haar carrière als onderzoekster en docent – ze was erg geliefd bij de studenten – stond andere engagementen niet in de weg. Het aantal onderzoeksrapporten dat ze schreef, is ontelbaar, maar ze nam ook verschillende maatschappelijke functies waar. Zo zetelde ze onder meer in de Raad van Bestuur van de VRT en werd er regeringscommissaris, ze was lid van het Vlaams Audiovisueel Fonds en van Cultuurnet, en was ook actief in het Federaal Wetenschapsbeleid. Ze lag tevens aan de basis van het Hannah Arendt Instituut.

In 2013 werd haar carrière bekroond met het lidmaatschap van de Klasse der Menswetenschappen van de KVAB. Ze werkte toen mee aan de communicatiestrategie binnen het organisatieontwikkelingsplan van de KVAB, en was van 2017 tot 2018 lid van de Commissie Communicatiebeleid. Ze was aanvankelijk een actief  lid van de Klasse der Menswetenschappen, maar het lag voor de hand dat haar zware rectorale opdracht en later haar ziekte haar activiteiten helaas sterk zouden inperken.

De grote waardering die Caroline Pauwels in Vlaanderen genoot, uitte zich ook in welverdiend eerbetoon. Zo schonk de Vlaamse regering haar het Ereteken voor haar engagement en strijdvaardigheid in het publieke en privéleven, en kreeg ze vorig jaar de Arkprijs van het Vrije Woord. Haar open geest – ‘een geest die altijd bereid is verwonderd te worden’, zo schreef zij vorig jaar in één van haar overpeinzingen (Ronduit) – zal blijven voortleven.