De Koninklijke Vlaamse Academie van België is een autonoom wetenschappelijk-cultureel genootschap dat instaat voor de bevordering van wetenschap en kunsten en bijdraagt tot de uitstraling ervan. Ze is als Academie uniek in dat ze tevens de kunsten en de ingenieurswetenschappen in haar midden heeft opgenomen. Door deze interdisciplinaire aanpak is de KVAB goed uitgerust om de bredere erkenning van de grote waarde van wetenschappen en kunsten na te streven. Alle wetenschapsdomeinen behalve de medische wetenschappen komen aan bod: exacte, technische, natuur-, humane, kunst-, sociale en toegepaste, met zowel aandacht voor het proces als het product van de wetenschap. De Academie heeft een overeenkomst met de Vlaamse Overheid aangegaan en ontvangt een betoelaging om drie niveaus uit te werken: de genootschapswerking, de internationale profilering en de maatschappelijke interactie.
Genootschapswerking
De genootschapswerking is het fundament van de Academie. We profileren ons als het vooraanstaande forum voor Vlaamse wetenschappers en kunstenaars. We bogen ons op een sterke reputatie die gesteund is op de eigen werking en de actieve betrokkenheid van haar leden. De Academie bestaat uit vier Klassen: natuurwetenschappen, menswetenschappen, kunsten en technische wetenschappen. Elk tellen ze ongeveer 75 leden. De leden worden - meestal als veertiger of vijftiger - verkozen door coöptatie en blijven lid voor het leven.
De wetenschappers, kunstenaars en bedrijfsleiders uit de diverse disciplines worden met elkaars ideeën geconfronteerd tijdens de ontmoetingsmomenten en Klassenvergaderingen. Dit overstijgt in sterke mate de fragmentatie en specialisatie van wetenschappen en kunsten waardoor vernieuwing tot stand kan komen.
De leden, vaak in kleinere commissies en werkgroepen, werken Standpunten uit, coördineren cycli van het Denkersprogramma, treden op als jury bij de toekenning van prijzen en organiseren voordrachten, colloquia, concerten en tentoonstellingen, ondersteund door de staf van de Academie.
Maatschappelijke interactie
De Academie interageert op een actieve wijze met de verschillende actoren in het maatschappelijk debat rond belangrijke maatschappelijke uitdagingen. Deze interactie versterkt het breder draagvlak voor wetenschap en kunsten in de maatschappij en geldt evenzeer als motivatie voor individuen om zich in wetenschap of kunsten te engageren.
Ze biedt ook antwoorden en alternatieven in de aanpak van mogelijke beleidsmatige uitdagingen: via het Denkersprogramma (sinds 2013) en de reeks Standpunten.
Verder ondersteunend voor het maatschappelijk debat is de Reflectiegroep Energie, die alle initiatieven over de hedendaagse energievraagstukken unificeert.
De Academie heeft ook de expliciete overheidsopdracht om de uitgave van het Nationaal Biografisch Woordenboek (NBW) te verzorgen, een taak die ze sinds 1964 waarneemt.
Voorts ondersteunt de Academie andere wetenschappelijke instellingen en ondernemingen die aan wetenschappelijk onderzoek doen door hen logistieke ondersteuning in het Paleis der Academiën aan te bieden. Het gaat hier om wetenschappelijke vergaderingen, symposia, lezingen, tentoonstellingen en concerten.
De Academie erkent de verdiensten van wetenschappers en kunstenaars door het uitreiken van een breed gamma aan prijzen.
Internationale dimensie
De Academie heeft met een aantal buitenlandse Academies bilaterale overeenkomsten afgesloten om wetenschappelijke uitwisselingen te bevorderen. Hierdoor kunnen individuele Vlaamse wetenschappers een kosteloze korte uitwisseling met een buitenlandse collega (in een van de landen waarmee een overeenkomst is afgesloten) aangaan.
De samenwerking tussen Frans- en Nederlandstalige onderzoekers wordt opgevangen door de Nationale Comités. De Academie ondersteunt de coördinatie van de ontmoetingen, financiering en missies van de nationale comités. Het doel hiervan is de vertegenwoordiging van Vlaanderen in de internationale wetenschappelijke unies te garanderen.
De Academie neemt ook actief deel aan de reeds bestaande internationale samenwerkingen tussen academies.
Brussel biedt een enorme meerwaarde als centrale ontmoetingsplek van Europa en positioneert het Vlaamse onderzoeksleven ook in een internationale context. Met name met EASAC en ALLEA is er een nauwe band, daarnaast is de KVAB ook betrokken bij de werking van SAPEA.