Interview met Conny Aerts n.a.v. de Kavli-prijs 2022 

De ontdekking die aan de basis ligt van de bekroning van uw werk (en dat van uw onderzoeksgroep) is het resultaat van jarenlang onderzoek en geen “plotse” ontdekking. Ik hoorde u ook een pleidooi voeren voor “nieuwsgierigheid naar ons heelal”. In welke mate was algemene “nieuwsgierigheid” een drijfveer in uw carrière? Komt nieuwsgierigheid-gedreven onderzoek op de helling te staan in tijden van publicatiedruk en instrumentalisering van onderzoek?  

Al mijn onderzoek is louter gestoeld op nieuwsgierigheid. Al mijn hele (studie)loopbaan wil ik weten hoe de binnenkant van sterren eruit zien en wat de fysische en chemische kenmerken zijn van die diepe hete gaslagen. Zelf heb ik geen last van publicatiedruk, maar wel van onnodige administratieve overlast. Je zou denken dat publicaties in hoogstaande tijdschriften toch ruim voldoende zouden moeten zijn ter verantwoording van onderzoeksmiddelen, maar dat is helaas niet zo. Wij moeten tot op de Euro-centiem verantwoorden waaraan we de middelen besteden, en voor sommige projecten meerdere keren per jaar teksten aanleveren over het gedane onderzoek. Dat is enorm tijdverlies  en de verslagen worden wellicht vaak niet gelezen...

U bent een rolmodel voor meisjes en vrouwen in de wetenschap en ook deze prestigieuze prijs is daarvoor een “boost”. Uw boodschap voor jonge meisjes is dat ze niet mogen laten afschrikken door “stereotypen”. Hoe heeft u zelf hindernissen m.b.t. gender biases ervaren in uw carrière? Wat hoopt u voor de toekomst?  

Jazeker, de lijst van biases en stereotype reacties is helaas veel te lang om op te noemen. Hoewel ongewenst gedrag en flagrante inbreuken tegen het principe van gelijke kansen voor academische posities tegenwoordig niet meer aanvaard worden, is implicit bias een hardnekkig probleem. Ook terdege vertegenwoordiging blijft problematisch: er zijn nog altijd raden en besturen aan universiteiten waarin vrouwen en minderheidsgroepen niet mee aan de beslissingstafel zitten, of in veel te kleine percentages. Daar is nog heel veel werk aan de winkel. Indien men deze onevenwichten wil verhelpen, zijn specifieke acties nodig die de huidige gang van zaken veranderen. En nee, een excuustruus toevoegen is niet de goede manier...

De razendsnelle technologische ontwikkelingen op vlak van o.a. AI en machine learning hebben een belangrijke rol gespeeld in uw onderzoek. Zullen dergelijke technologieën de toekomst van het wetenschappelijk onderzoek (blijvend) veranderen?  

Het is inderdaad zo dat de computationele aspecten van asteroseismologie de laatste jaren enorm zijn toegenomen, met modelleringstechnieken van machine learning en high-performance computing (HPC). Dat zal blijven toenemen. Echter, het blijft van groot belang om eerste vernieuwende mathematische modelleringsmethoden te ontwerpen vooraleer ze te implementeren. Bovendien zijn  voor ons werk de precisieschattingen erg belangrijk en tegelijk uitdagend vermits we te maken hebben met gecorreleerde parameterschattingen in een hoogdimensionele oplossingsruimte. Hierbij spelen analytische benaderingen nog steeds een belangrijke rol om een terdege fysische interpretatie te kunnen afleiden eens de HPC codes hun werk gedaan hebben.

In interviews pleit u voor het belang van goede wiskundeleraren. Het belang van STEM-onderwijs is al jaren een belangrijk topic voor al wie begaan is met de toekomst van onze kennismaatschappij. Welke boodschap heeft u voor jonge en minder jonge STEM-leerkrachten?  

Goede gemotiveerde STEM leerkrachten zijn meer dan ooit een belangrijke pijler van ons onderwijs. Het wordt alsmaar moeilijker om ze te vinden dus moeten we vooral zorgen dat degenen die actief zijn als STEM leerkracht gemotiveerd blijven. Dat kan door hen maximale vrijheid te geven om de lessen naar hun eigen interesse en met een bij hen passende methodiek in te vullen. Een tip die ik ze kan aanraden is om regelmatig een onderzoeker in de klas uit te nodigen om gepassioneerd over de laatste nieuwe inzichten te vertellen, of anders een getuigenis te brengen over het leven als onderzoeker. Zie vb het programma wat ik als vicedecaan heb opgezet. 

Kan de academische wereld (waaronder ook de KVAB en Jonge Academie) een rol opnemen in de hierboven besproken maatschappelijke uitdagingen?

Uiteraard kan dat. Mijn ervaring is echter dat er slechts verandering komt wanneer de top van de organisatie het probleem niet enkel erkent maar het ook als een prioriteit ziet. En als dat zo is, dan moeten er voldoende middelen ter beschikking gesteld worden om problemen van onevenwicht effectief aan te pakken. Dat geldt zowel voor inhaalbewegingen in de benoeming van vrouwelijke academici als de opwaardering van het beroep van leerkracht. Alles staat of valt met de wil van de bestuurders om een probleem krachtdadig op te lossen.