Denkerscyclus AI as an agent of change

Vanuit de Klasse Menswetenschappen namen Ine Van Hoyweghen (KMW, KU Leuven) en Marc De Mey (KMW, UGent) het initiatief om in 2023 een Denkerscyclus te organiseren rond het thema ‘AI as an agent of change’ met als internationaal experte Helga Nowotny. De cyclus beoogt een interdisciplinaire samenwerking binnen de Academie met vertegenwoordigers uit de vier Klassen, maar ook daarbuiten met tal van externe experten in Vlaanderen.

Het thema van AI is bijzonder actueel en duikt vrijwel in elk nummer op van de tweewekelijkse mededelingen van VARIO (Vlaamse Adviesraad voor Innoveren en Ondernemen). AI is ook het onderwerp van Vlaams en Belgisch beleid (Vlaams Beleidsplan voor Artificiele Intelligentie (2019) en het Nationaal Convergentieplan voor ontwikkeling van Artificiele Intelligentie (2022)).  Meerdere Academie-projecten werden er aan gewijd en onder meer in de reeks Standpunten gerapporteerd: “Artificiële Intelligentie, naar een vierde industriële revolutie” (2017) en “Maatschappelijke waarden bij digitale innovatie: wie, wat en hoe?” (2019).

Helga Nowotny is professor emeritus aan de ETH Zürich in Science and Technology Studies, president van de Europese Onderzoeksraad (ERC) van 2010 tot 2013 en buitenlands lid van de Klasse Menswetenschappen. Zij volgt de ontwikkelingen in AI reeds meer dan een halve eeuw. De specifieke titel van dit project “AI as an agent of change” is geïnspireerd op Elisabeth Eisenstein’s veel besproken “The printing press as an agent of change” (1979), over de grote impact van de drukpers op cultuur, godsdienst en wetenschap. De sociale impact van recente ontwikkelingen in AI zijn zeker zo ingrijpend. Deze impact heeft onder meer te maken met de macht van AI algoritmen in handen van multinationale tech bedrijven. Daarnaast leidt de inzet van predictieve algoritmen in verschillende maatschappelijke domeinen (onderwijs, werk, verzekeringen, gezondheidszorg, justitie, sociaal beleid, …) tot bezorgdheden over nieuwe vormen van (algoritmische) discriminatie en exclusie. Nowotny duidt daarbij op een inherente paradox van ons vertrouwen in AI: Terwijl we AI trachten in te zetten voor een betere controle op de toekomst, vermindert AI via haar predictieve algoritmes onze handelingsruimte om zulke toekomst vorm te geven. AI innovaties dienen dan ook geflankeerd te worden met ons menselijk vermogen als “agent of change” om een gedeelde, open toekomst te behouden.

In deze Denkerscyclus wordt de focus gelegd op de meest recente ontwikkelingen op het terrein van de artificiële intelligentie en op de vraag naar de implicaties daarvan voor ons mensbeeld (de autonomie, de zelfbepaling, de noodzaak aan een ‘digitaal humanisme’). In samenwerking met Helga Nowotny wil men aan de hand van een brede reflectie voorstellen van flankerend beleid onderzoeken die internationaal worden ontwikkeld om de productieve integratie van AI in de maatschappij te stimuleren. Het voorgestelde project zal trachten om ten aanzien van de door de Vlaamse regering voorgestelde doelstellingen bijdragen en adviezen te leveren voor 1. strategisch basisonderzoek, 2. opleidingsnoden, 3. ethische uitdagingen, en 4. outreach naar het brede publiek.

Slotevent: maandag 20 november 2023.