Erasmus

Symposium

22-03-2023

Paleis der Academiën / Online

Erasmus

Desiderius Erasmus werd geboren in Rotterdam op 28 oktober 1466, 1467 of 1469 en overleed in Basel, Zwitserland op 12 juli 1536. Als humanist was hij in verschillende domeinen thuis. Hij was naast priester en theoloog ook filosoof en letterkundige.

Twee belangrijke motieven bepalen zijn gedachtengoed: vrijheid en vrede. Hij schreef zo over de vrijheid in 1516 het werk ‘Institutio. Opvoeding van een Christelijke vorst’ voor de toen nog jonge Habsburgse vorst Karel V.

In 1517 wijdde hij een boek ‘Querela pacis’ aan de vrede waarin hij zich voornamelijk richtte tot het ‘nationalisme’ van die tijd.

In 1524 nam hij dan weer de pen om als theoloog een weerwoord te schrijven tegen Luther en de Reformatie, wat resulteerde in het werk ‘De libero arbitrio diatribe sive collatio’, een gesprek of verzameling uitspraken over de vrije wil. Erasmus nam immers het Christen zijn en de christelijke waarden heel ernstig, waardoor hij vaak zelf werd aangezien als ‘ketter’.

Een van zijn belangrijkste driedelige werk maakte Erasmus in 1523, waaruit het tweede luik over de ethische vorming m.n. ‘Lof der zotheid’ als satire tot de dag van vandaag een van zijn bekendste werken bleef.

 

Sprekers

Raf Van Rooy

Raf Van Rooy (°1990) is als tenure track docent van het Bijzonder Onderzoeksfonds verbonden aan de onderzoekseenheid Literatuurwetenschap. Zijn onderzoek en onderwijs spitst zich toe op de Latijnse taal- en letterkunde, met bijzondere aandacht voor het Neolatijn en haar interacties met andere talen: het (Nieuw-)Oudgrieks en de volkstalen.   

 

Hans Rombaut

Hans Rombaut is historicus gespecialiseerd in de geschiedenis van de vroege middeleeuwen. Gedurende 10 jaar werkte hij als wetenschappelijk onderzoeker aan de UGent, waarna hij dezelfde functie had aan de KVAB, o.m. als redactiesecretaris van het Nationaal Biografisch Woordenboek vanaf 2001. In dat repertorium publiceerde hij in deel 23 (2018) een biografie van de Portugese humanist Damião de Goís. Die studie werd ook in Portugal opgemerkt, waarnaar hij in het najaar 2021 werd uitgenodigd als spreker op een internationaal symposium in de geboorteplaats van Damião de Goís, Alenquer.

 

Kathleen Leys

Kathleen Leys studeerde Klassieke Filologie aan de VUB en volgde daarna diverse opleidingen. Kathleen was tussen 1994 en 2012 adjunct-conservator van het Erasmushuis in Anderlecht en is nu actief binnen de gemeente Dilbeek waar ze onder meer verantwoordelijk was voor het hefboomproject Toerisme Vlaanderen 'De Blik van Bruegel: reconstructie van het landschap'. Ze schreef diverse artikels met betrekking tot de renaissance, het humanisme en Erasmus. Naar aanleiding van 500 jaar Erasmus in Anderlecht, verscheen in 2021 de brochure 'In de schaduw van het hof: Erasmus te gast in Brussel en Anderlecht’.

 

Ronald Van Raak

Ronald van Raak is sinds april 2021 hoogleraar Erasmiaanse waarden, aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Daarvoor was hij twintig jaar actief in de politiek, voornamelijk als parlementariër voor de Socialistische Partij. Daarnaast is hij o.m. boekenrecensent voor de Volkskrant.        

 

Programma: 

22-03-2023

1 Registratie 13:30 - 14:00

2 Inleiding 14:00 - 14:10

3 Erasmos: Europa’s vergeten Griekse literatuur van Erasmus tot nu 14:10 - 14:50
Raf Van Rooy, (spreker)
Erasmus staat geboekstaafd als ongeëvenaard Neolatijns literator. De Rotterdammer stond echter ook mee aan de wieg van de zogeheten Nieuw-Oudgriekse literatuur in de Lage Landen en ruimer, West-Europa. Deze voordracht gaat in op zijn rol bij de popularisering van het Oudgrieks als taal van literaire expressie van de Renaissance tot nu en belicht zo een rijk maar grotendeels vergeten aandeel van het Europese literaire erfgoed.
5 Een kijk op de oude Erasmus door de ogen van Damião de Goís 14:50 - 15:10
Hans Rombaut, KVAB (spreker)
Damião de Goís (Alenquer, Portugal, 1502-1574) was een Portugese hoveling van Vlaamse afkomst, die vanaf 1523 een handelsmissie vervulde in Antwerpen als secretaris van de Feitoria de Flandres, op dat ogenblik het beroemdste handelshuis ter wereld dat waren presenteerde uit Afrika, Zuid Amerika en Azië. Vanaf 1532 verlaat hij de handelspost om zich in Leuven te verdiepen in het werk van Erasmus, die hij ook wil ontmoeten. Met dat doel zal hij met de Rotterdamse geleerde corresponderen en hij zal hem verschillende keren ontmoeten in Freiburg in april 1533. Van midden april tot 18 augustus 1534 verblijft hij als gast ten huize van Erasmus. Uit de ontmoetingen en de brieven tussen beide humanisten danken we enkele unieke inzichten in de wereld van de oude Erasmus, die tot nu toe ondergesneeuwd zijn gebleven. Damião de Goís is ook diegene die per brief Erasmus op de hoogte brengt van de executie van Thomas More op 6 juli 1535. 
6 Een wandeling door het museum en haar collecties 15:10 - 15:50
Kathleen Leys, (spreker)
Van juni tot oktober 1521 woonde de humanist Erasmus in het huis van zijn vriend kanunnik Pieter Wychman. Negentig jaar geleden werd het in gebruik genomen als museum en die functie vervult het vandaag nog. Het Erasmushuis is onlosmakelijk verbonden met de collegiale Sint-Pieter en -Guidokerk en met het nabijgelegen begijnhof. In een sfeer van voorbije tijden maakt de bezoeker kennis met een prachtige kunstcollectie en vroege drukken van Erasmus' werken en kan hij dwalen in een tuin waar Erasmus graag ging verpozen. Het museumproject belicht verschillende elementen: het gebouw uit de zestiende eeuw, de figuur Erasmus en zijn werken, het Anderlechtse patrimonium (waaronder een verzameling hebraïca) en de tuinen. Wandel met ons mee door de ontstaansgeschiedenis van het museum en zijn collecties.
7 Erasmus en het belang van gedeelde waarden 15:50 - 16:30
Ronald Van Raak, (spreker)
We leven in tijden van sociale polarisatie en politieke fragmentatie. Het vertrouwen van mensen in de politiek en in elkaar lijkt af te nemen, in ieder geval in Nederland.Tegelijk blijkt uit opinieonderzoeken dat mensen behoefte te hebben gedeelde waarden en zoeken naar dingen die ons binden. Ronald van Raak zal spreken over de terugkeer van de waardendiscussie in Nederland, aan universiteiten en in de samenleving. Daarbij stelt hij het leven en het werk Erasmus ten voorbeeld en laat hij zien waarom zijn filosofie relevant kan zijn voor actuele discussies over waarden.
8 Discussie 16:30 - 16:45

9 Receptie 16:45 - 17:30