Financiële vorming

De internationale en nationale belangstelling voor financiële vorming als instrument in de strijd tegen financiële laaggeletterdheid neemt toe. Omdat het begrip ‘financiële vorming’ pas het voorbije decennium tot volle ontwikkeling is gekomen en het dus relatief nieuw is, wordt in deze bijdrage vooraf het theoretische kader ervan geschetst. Daarbij wordt aandacht besteed aan een aantal wezenlijke kenmerken van de financiële vorming en aan het nut en de toenemende maatschappelijke relevantie ervan. Omdat het voor het succes van financiële vorming noodzakelijk is een zo volledig mogelijk beeld te verwerven van de graad van financiële geletterdheid wordt in dit essay ook ingegaan op de wijze waarop die geletterdheid wordt gemeten.

De Belgische financiële toezichthouder, de FSMA (Financial Services and Markets Authority of ‘Autoriteit voor Financiële Diensten en Markten’), oefent sinds 1 april 2011 een belangrijke taak uit op het vlak van het stimuleren en coördineren van de financiële vorming. Het theoretische kader en de praktische invulling ervan door de FSMA vormen de basis voor tien aanbevelingen met aandachts- en standpunten voor en over de verdere ontwikkeling van de financiële vorming. Aan deze laatste moet behalve een economisch beschermend ook een maatschappelijk opvoedend streefdoel ten grondslag liggen. Er dient meer specifieke aandacht uit te gaan naar het bijbrengen van financiële vaardigheden in het onderwijs en het ontwikkelen van het kritische vermogen van jongeren in financiële aangelegenheden. Het integreren van financiële vorming in de bestaande onderwijsstructuren vormt een uitdaging op relatief korte termijn.

Maatregelen tegen financiële laaggeletterdheid vergen een daartoe gunstig maatschappelijk klimaat waaraan ook de overheid een bijdrage kan leveren, bijvoorbeeld door sommige van haar fiscale belangen meer af te stemmen op de toenemende inspanningen inzake financiële vorming. Uiteraard moet financiële vorming tevens een permanente zorg uitmaken van de financiële sector. De transparantie van producten en het informeren van het publiek zijn daarbij geenszins de enige aandachtspunten.

Er dient te worden gestreefd naar een uniform en voor vergelijking vatbaar onderzoekskader en naar een doelgroepgerichte financiële vorming. Deze heeft primair een praktijkgericht oogmerk: individuen en huishoudens meer weerbaar te maken bij het nemen van concrete beslissingen met financiële implicaties. Dit neemt niet weg dat financiële vorming in de toekomst steeds frequenter ook het voorwerp zal dienen uit te maken van wetenschappelijk, bij voorkeur interdisciplinair onderzoek.