Persbericht 10 december 2022 - Gouden Penning KVAB voor Guido Gryseels, de man die onze blik op Afrika in sterke mate mee bepaalde

De Gouden Penning is de belangrijkste prijs van de Koninklijke Vlaamse Academie van België voor Wetenschappen en Kunsten (KVAB). De prijs wordt sinds 1998 jaarlijks toegekend aan een persoonlijkheid die voor het brede publiek een uitzonderlijke bijdrage leverde aan de verspreiding van wetenschap en kunst. Guido Gryseels hoort terecht in het lijstje van illustere voorgangers thuis.

Internationale carrière als landbouwwetenschapper

Guido Gryseels studeerde Economische Wetenschappen aan de KULeuven, Landbouweconomie aan de University of New England (Australië) en promoveerde als Doctor in de Landbouwwetenschappen aan de Universiteit van Wageningen (Nederland). Van 1979 tot 1987 was hij als onderzoeker farming systems en assistent van de algemeen directeur werkzaam bij het International Livestock Centre in Addis Abeba, Ethiopië.

Van 1987 tot 2001 werkte hij als diensthoofd internationaal landbouwonderzoek bij de Landbouw- en Voedselorganisatie van de Verenigde Naties (het FAO) in Rome, Italië.

Twintig jaar aan het roer van het AfricaMuseum

Na zijn internationale carrière zette Guido Gryseels weer voet aan de grond in Vlaanderen. Van 2001 tot augustus 2022 stond hij als algemeen directeur aan het roer van het Koninklijk Museum voor Midden-Afrika (KMMA). Onder zijn leiding voer het museum een nieuwe koers. Het werd grondig gerenoveerd en groeide als instelling uit tot een wereldcentrum voor onderzoek en verspreiding van kennis over Afrika.

Het KMMA is momenteel actief in onderzoek in zowel de menswetenschappen als de biologie en de aardwetenschappen, en werkt in haar 100 wetenschappelijke projecten nauw samen met een groot aantal universiteiten en musea. Het heeft institutionele samenwerkingsprogramma's in twaalf Afrikaanse landen en draagt jaarlijks bij tot de opleiding van 150 Afrikaanse wetenschappers.

Het museum heeft ook een uitgebreid programma rond publiekswerking met tentoonstellingen, educatieve activiteiten en workshops, partnerschappen met diasporaverenigingen en communicatie.

Veel gevraagd bestuurslid en beslagen auteur

Guido Gryseels is momenteel lid van de Raad van Bestuur en Voorzitter van het Auditcomité van Enabel, het Belgische agentschap voor ontwikkelingssamenwerking. Hij is ook voorzitter van het Programmacomité Food and Business Research van het NWO/WOTRO in Nederland. 

Eerder was hij tweemaal voorzitter van de EEMDG (European Ethnology Museums Directors Group). Op vraag van de Franse minister voor wetenschappelijk onderzoek was hij voorzitter van het Evaluatiecomité van het Musée Histoire Naturelles in Parijs, het Centre Internationale pour la Recherche Agronomique (CIRAD) in Montpellier, en op vraag van het FAO van het Maize programma van de CGIAR. In Nederland was hij lid van de visitatiecommissies voor het Volkenkunde museum in Leiden, en het Afrikamuseum in Berg en Dal.

Guido Gryseels heeft daarnaast ook ongeveer 120 publicaties op zijn naam.

In 2012 ontving hij van zijne Majesteit de Koning de onderscheiding van 'Grootofficier in de Kroonorde'.

Gouden Penning als blijk van waardering

"DE KVAB reikt de Gouden Penning 2022 uit aan Guido Gryseels als blijk van waardering voor zijn rijk gevulde carrière en voor de toonaangevende wijze waarop hij onze blik op Afrika mee bepaalde", verklaart Elisabeth Monard, voorzitter van de KVAB. 

Gryseels was meer dan twintig jaar directeur van het AfricaMuseum in Tervuren, tot hij dit jaar met pensioen ging. Dat is op zich al een prestatie. In deze twintig jaar diende hij namelijk dertien ministers of staatssecretarissen, één per anderhalf jaar. Hij moest dus rekening houden met steeds wisselend (of met de afwezigheid van) beleid. 

In deze periode bracht hij de grootse verbouwing van het museum tot een goed einde. Dat was meer dan een zaak van infrastructuur alleen (al was ook dat op zich al een bijzondere prestatie). Het ging ook om een essentiële symboliek: het oude museum (en de site) was immers een koloniaal project bij uitstek. De vraag was hoe dit gebouw zo te verbouwen dat het de herinnering aan dat koloniale project niet wegvaagt (of maskeert), maar er tegelijk ook een eigentijds gebouw van maakt, waarin afstand van het koloniale project wordt genomen. 

"Guido Gryseels bracht het moeilijke debat over het kolonialisme en de koloniale erfenis in een postkoloniale tijd met nuance op gang en opende de dialoog met de Afrikanen en de Diaspora", vervolgt Elisabeth Monard. "Hij herinnerde de jongeren eraan dat wij een geschiedenis in / met Congo hebben." Daarnaast heeft hij het onderzoek in Tervuren blijvend gestimuleerd en dit op vele terreinen: de geschiedenis, de antropologie, de kunstwetenschap, de biologie, de geologie. Dit leidde tot een belangrijke internationale waardering. 

De Gouden Penning en andere prijzen van de KVAB werden uitgereikt op de Openbare Vergadering van de KVAB op zaterdag 10 december 2022 in het Paleis der Academiën.