In memoriam Kristiaan Heyde

Professor emeritus Kris(tiaan) Heyde was, volgens velen, dé specialist in de theoretische kernfysica in Vlaanderen. Maar ook daarbuiten was zijn wetenschappelijke reputatie bijzonder groot. Inderdaad, vele decennia lang was Kris de “theorist in residence” bij talloze kernfysica experimenten in ons land en daarbuiten. Een consultant “avant la lettre” dus.

Theoretische kernfysica is een van de moeilijkste en meest uitdagende deelgebieden van de fysica. Hij slaagde erin om talrijke belangrijke en diepe bijdragen te leveren aan dit veld. Als een van de weinigen sprong hij schijnbaar moeiteloos van microscopische naar collectieve modellen. Tot zijn wetenschappelijke erfenis behoren b.v. pivotale resultaten in het interagerende bosonmodel, baanbrekende inzichten in de natuur van intruder states in atoomkernen, diepe bijdragen tot het begrip van het shape coexistence fenomeen in nuclei, enzovoort. Getuige van een bijzonder vruchtbare carrière zijn meer dan 400 publicaties van zijn hand die meer dan 12.500 maal geciteerd werden. Tel daar nog drie monografieën bij die ondertussen klassiekers zijn, ongeziene cijfers binnen dit vakgebied.

Kris Heyde studeerde natuurkunde aan de toenmalige Rijksuniversiteit Gent. De jaren ’66 en ’67 spendeerde hij aan de Universiteit van Utrecht waar hij zich onder leiding van professor Pieter Johannes Brussaard in de kernfysica verdiepte. Dit leidde tot een doctoraat dat hij in 1968 succesvol verdedigde in Gent. Gedurende de periode ’71-’72 keerde hij terug naar Utrecht wat dan weer tot zijn Hoger Aggregaat in 1973 leidde. Hij werd aan de UGent docent in 1989 en gewoon hoogleraar in 1994. 

Zijn gehele carrière is gekenmerkt door talrijke middellange en langere verblijven in leidinggevende kernfysica instituten in het buitenland, om er enkele voorname te vermelden: gedurende de periode ’77 tot ’82 was hij “Professeur Associé” aan de “Université Claude-Bernard” te Lyon; gedurende de periode 1989 tot 2000 verbleef hij regelmatig in de “Joint Institute for Heavy Ion Research” te Oak Ridge. Hij werkte diverse malen aan de Australian National University te Canberra. In 1998 vervoegde hij de faculty van the University of Notre-Dame. Hij was ook een frequent bezoeker van de ISOLDE faciliteit in CERN.

In 1992 werd hij benoemd tot directeur van het Instituut voor Nucleaire Wetenschappen, het INW, ook gemeenzaam bekend als de “Proeftuinstraat”. Daarnaast was hij onafgebroken van 1 januari 1993 tot en met 30 september 2003 de chairman van het Department of Subatomic and Radiation Physics te Gent. Op Vlaams, Belgisch en internationaal niveau heeft hij zich talloze malen ingezet in de meest diverse commissies. Rode draad was steeds nucleaire fysica, zowel inhoudelijk als qua research management en vooral dan ook research policy.  Gedurende het academiejaar 2003-2004 werd hem een Francqui Leerstoel aan de KU Leuven toegekend. In 2006 werd hij tot Fellow van de American Physical Society verkozen en in 1996 werd hij lid van onze Academie. 

Kris Heyde werd bewonderd en geloofd om zijn stijl van lesgeven. Hij doceerde met een overdonderend enthousiasme en een zelden geziene passie. Hij stimuleerde, beter nog, hij eiste, dat studenten actief deelnamen aan de les, wat in die tijd allesbehalve de gewoonte was. Kris maakte ook geen onderscheid: postdocs, doctorandi en licentiaatsstudenten, het waren allemaal zijn wetenschappelijke kinderen. Zij werden allen steeds als volwaardige medewerkers behandeld en ontelbare malen betrokken in wetenschappelijke discussies. Hij ging daar ver in, zo deelde hij zijn bureau, dat toch al niet zeer groot was, met verschillende jongeren. Zo heeft hij een moeilijk te onderschatten invloed gehad op meerdere generaties natuurkundigen en burgerlijk ingenieur natuurkunde aan de Rijksuniversiteit Gent en later de Universiteit Gent. Velen van hen zijn nu zelf succesvolle wetenschappers en dragen de erfenis van Kris Heyde verder uit.

Kris Heyde was Commandeur in de Kroonorde Albert II en Drager van het gouden ereteken van St-Bavo en jarenlang toegewijd schatbewaarder van de Kerkfabriek Sint Ghislenus Waarschoot.