Het klimaatdebat in Vlaanderen - een analyse van taal en communicatie

Terwijl de overgrote meerderheid van de klimaatwetenschappers het eens is over de feiten inzake de klimaatopwarming, blijkt dat tegenstrijdige opinies de communicatie over het thema kenmerken en in sommige opzichten de noodzakelijke verbinding tussen groepen bemoeilijken.

Dit Standpunt maakt een analyse van de communicatie over klimaatverandering in Vlaanderen. Daarbij wordt nagegaan op welke manier de bevolking in Vlaanderen wordt geïnformeerd over en uitgenodigd tot het debat over klimaatopwarming en klimaatactie. De auteurs, Anne-Marie Simon-Vandenbergen en Kristin Davidse,  kijken naar zowel politieke partijen als overheidsdiensten, naar de pers als belangrijke intermediaire speler en naar uiteenlopende burgerinitiatieven, zoals populariserende boeken die de klimaatproblematiek bevattelijk presenteren, de kunst, het onderwijs en het activisme. Tot slot worden een aantal aanbevelingen gedaan.

Over de panelleden/sprekers:

Stef Craps is hoogleraar Engelse letterkunde aan de Universiteit Gent, waar hij het Cultural Memory Studies Initiative leidt. Zijn onderzoeksinteresses liggen in de twintigste-eeuwse en hedendaagse literatuur en cultuur, de trauma- en geheugenstudies, het postkolonialisme, de ecokritiek en de environmental humanities. Hij is auteur of redacteur van talrijke publicaties over onderwerpen als ecologisch verdriet, klimaatfictie, dekolonisatie, traumaliteratuur en de herinnering aan de Holocaust in transcultureel perspectief. In zijn recente onderzoek en onderwijs benadert Craps literatuur als een vorm van creatieve klimaatcommunicatie. Momenteel werkt hij aan een studie en een tentoonstelling over ecologische rouw en coördineert hij een universiteitsbreed keuzevak waarin een scala aan menswetenschappelijke benaderingen van klimaatverandering aan bod komt. Hij is tevens co-voorzitter van de "Transformation of the Environment"-werkgroep van de door de EU gefinancierde Slow Memory COST Action.

Valerie Trouet is de wetenschappelijk directeur van het Belgische Klimaatcentrum en professor aan de University of Arizona in de VS. Ze behaalde haar doctoraat in Bio-ingenieurwetenschappen aan de KU Leuven in 2004 en werkte als onderzoeker aan PennState University en aan het Swiss Federal Research Institute WSL voor ze in 2011 naar Arizona verhuisde. Als dendrochronologe onderzoekt zij de klimaatverandering van de voorbije tweeduizend jaar en hoe die menselijke systemen en ecosystemen heeft beïnvloed. Ze is auteur van meer dan 100 wetenschappelijke publicaties en van Tree Story (vertaald in het Nederlands als Wat Bomen Ons Vertellen), een populair wetenschappelijk boek over dendrochronologie dat in 7 talen vertaald is en de 2020 Jan Wolkersprijs won. Valerie is een Kavli Fellow of the National Academy of Sciences en kreeg in 2023 een eredoctoraat van de Universiteit van Wageningen in Nederland.

Hendrik Schoukens is professor in het milieurecht aan de Universiteit Gent, advocaat aan de balie van Brussel en politiek mandataris. Als advocaat behandelde hij over de jaren vele dossiers betreffende natuurbescherming, klimaatverandering en milieueffectenrapportage.

In 2007 behaalde Hendrik Schoukens het diploma van master in het milieurecht (Universiteit Gent) en in 2010 het diploma van 'master complémentaire en droit de l'environnement' (Facultés universitaires Saint-Louis en Université Catholique de Louvain). Hij schreef zijn doctoraat in 2017 over het onderwerp "natuurherstel in Europa".

De publicaties van Hendrik Schoukens handelen over recente evoluties in het natuurbehoudsrecht, klimaatverandering en  milieueffectenrapportage én de weerslag ervan op het domein van de ruimtelijke ordening, het mariene milieu en de toegang tot de rechter in milieuzaken. In 2021 publiceerde hij samen met C.M. Billiet de bundel Klimaatrechtspraak. Waarom rechters het klimaat (niet) zullen redden. In 2024 publiceerde hij, samen met andere collega’s, The Right to a Healthy Environment In and Beyond the Anthropocene (Edward Elgar) en The Rights of Nature in Europe: Encounters and Visions (Routledge). Hij schrijft ook geregeld opiniestukken over milieuvraagstukken in de pers, o.a. in Knack en De Standaard.

Hendrik Schoukens is politiek geëngageerd als schepen voor Groen in de gemeenteraad van Lennik.

Maxie Eckert is wetenschapsjournaliste bij De Standaard. Van opleiding is ze doctor in de chemie (UAntwerpen). Vandaag duidt ze nieuws uit de wetenschap. Haar interesse gaat uit naar de medische wetenschappen en de klimaatwetenschap. Tijdens het voorbije jaar publiceerde Maxie Eckert onder meer artikels over de link tussen de hitte in Zuid-Europa en de klimaatverandering. Met grote belangstelling volgt ze ook alles wat met wetenschappelijke integriteit en deontologie te maken heeft.