Pijn komt binnen langs een achterpoort in de warmtegevoelige TRPM3 pijndetector

Pijn komt binnen langs een achterpoort in de warmtegevoelige TRPM3 pijndetector

Lezing door VWS-Laureaat Joris Vriens

Een snelle pijnreactie op extreme temperaturen is van levensbelang. De detectie van temperatuur is de taak van zintuiglijke zenuwen, die uitlopers hebben tot in de huid en de slijmvliezen. In de celwand rond deze zenuwen zitten ionenkanalen: microscopisch kleine sluisjes die reageren op bepaalde prikkels en vervolgens een elektrisch signaal sturen naar de hersenen. Het uitgevoerde onderzoek identificeerde het ionenkanaal TRPM3 als een moleculaire sensor voor hitte.  Muizen met een defect TRPM3-gen blijken veel minder pijn te voelen bij blootstelling aan hitte. Bovendien ontwikkelen deze muizen geen overgevoeligheid voor warmte bij ontstekingen. De zoektocht naar TRPM3-remmers die gebruikt kunnen worden als mogelijker pijnstillers, leidde tot de verrassende conclusie dat bij muizen een aantal geneesmiddelen juist tot meer pijn leiden. Het onderzoek stelde vast dat bij een gesloten ionenkanaal toch pijn kan optreden, door een soort van kortsluiting: het elektrisch signaal volgt dan niet de normale weg door de klassieke centrale porie van het ionenkanaal, maar zoekt zijn weg in het materiaal daarrond. Door dat elektrische lek worden pijnzenuwen extra geprikkeld. Dat kan een verklaring zijn voor neveneffecten van verschillende geneesmiddelen. Samengevat heeft dit onderzoek geleid tot het identificeren en karakteriseren van TRPM3 als een hitte gevoelige pijndetector en maken TRPM3 een veelbelovend doelwit voor de ontwikkeling van nieuwe pijnstillende geneesmiddelen.

De laureaat, Joris Jan Pieter Vriens, werd geboren op 27 oktober 1978 te Duffel. Na een humaniora opleiding aan het Scheppersinstituut Mechelen, volgde hij de opleiding licentiaat in de Biologie aan de KU Leuven. Nadien startte hij een doctoraatsopleiding aan het laboratorium voor ionenkanaalonderzoek van de KU Leuven onder leiding van professor Nilius, waar hij in 2005  gepromoveerd werd tot doctor in de biomedische wetenschappen. Nadien vertrok hij naar het onderzoekslabo van professor Clapham aan de Harvard Medical school in Boston. In 2008 keerde hij terug naar Leuven en startte hij samen met professor Voets het onderzoek naar de karakterisatie van het TRPM3 ionenkanaal. In 2011 werd hij gepromoveerd tot professor aan de KU Leuven in de departement Ontwikkeling en Regeneratie waar hij tot op heden diensthoofd is van het labo endometrium, endometriose en reproductieve geneeskunde.