Klimaatverandering: een analyse
Symposium
Paleis der Academiën | Online
Organisation
Activiteiten in het kader van de Lentecyclus
De eerste sessie van de Lentecyclus komt een wetenschappelijk-technische analyse van de klimaatverandering aan bod.
Wat zijn de oorzaken? Wat zeggen de klimaatmodellen? Wat betekent het extreem weer (droogte, overstromingen) voor Vlaanderen?
Sprekers
Wim Thiery is een klimaatwetenschapper met een specifieke interesse in het modelleren van de interacties tussen water en de atmosfeer in een veranderend klimaat. In 2017 werd hij aangesteld als onderzoeksprofessor aan de Vrije Universiteit Brussel, waar hij nu de BCLIMATE-onderzoeksgroep leidt. Zijn expertise omvat interacties tussen land en klimaat, klimaatverandering, klimaatmodellering, landbeheer, meteorologische waarschuwingssystemen en hydrodynamische modellering. Forbes Magazine heeft hem in 2017 verkozen tot lid van de "Forbes 30 under 30 Europe".
Nicole van Lipzig is gewoon hoogleraar aan de KU Leuven en leidt de afdeling Geografie en Toerisme verbonden aan het departement Aard- en Omgevingswetenschappen. Ze is een experte in het klimaatmodelleren in verschillende regio's van de wereld, met name België, Europa, Tropisch Afrika en Antarctica. Ze is geïnteresseerd in klimaatextremen (neerslag, onweer, hittestress, ..), stadsklimaat en windenergie. Naast fundamenteel onderzoek ondersteunt ze brede initiatieven op het gebied van duurzaamheid en klimaatverandering en is ze een veelgevraagd spreekster op nationale en internationale bijeenkomsten voor experten, studenten en het breed publiek. Ze doceert verschillende cursussen aan de KU Leuven.
Patrick Willems is gewoon hoogleraar stedelijke hydrologie en rivierkunde aan de KU Leuven. Hij is een expert in de analyse van hydrologische extremen, waaronder extreme regenval, overstromingen en waterschaarste; de impact van de klimaatverandering op de waterhuishouding; de noden inzake klimaatadaptatie. Hij voert met zijn team rond deze thema’s studies uit voor verschillende overheidsdiensten. Hij is ook lid van het hoogwaterexpertenpanel van de Vlaamse Regering en de task force droogte die het Blue Deal plan van de Vlaamse Regering aanstuurt.
Kurt Deketelaere is secretaris-generaal van de League of European Research Universities (LERU), een netwerk van 23 vooraanstaande universiteiten in 12 Europese landen. Tevens is hij gewoon hoogleraar (deeltijds) milieu-, energie-, klimaat- en bouwrecht aan de KU Leuven, voorzitter van Sustainability College Bruges, en bestuurder/adviseur bij diverse bedrijven en organisaties. Tevens is hij visiting professor aan de University of Helsinki.
04-05-2022
Onder aanhoudende opwarming van de aarde zullen extreme gebeurtenissen zoals hittegolven de komende decennia blijven toenemen in frequentie, intensiteit, duur en ruimtelijke omvang. Van jongere generaties wordt daarom verwacht dat ze tijdens hun leven vaker met dergelijke gebeurtenissen worden geconfronteerd dan oudere generaties. Dit roept belangrijke vragen op over solidariteit en eerlijkheid tussen generaties die de afgelopen jaren hebben geleid tot een golf van klimaatprotesten onder leiding van jongeren, en die de vragen over gelijkheid tussen generaties ondersteunen die in recente klimaatgeschillen zijn gerezen. Het standaard wetenschappelijke paradigma is echter om klimaatverandering te beoordelen in discrete tijdvensters of op discrete niveaus van opwarming, een 'periode'-benadering die kwantificering verhindert van de hoeveelheid extremere gebeurtenissen een bepaalde generatie tijdens zijn leven zal ervaren in vergelijking met een andere. Door een 'cohort'-perspectief te ontwikkelen om veranderingen in levenslange blootstelling aan klimaatextremen te kwantificeren en generaties te vergelijken, schatten we dat kinderen die in 2020 zijn geboren, een twee- tot zevenvoudige toename van extreme gebeurtenissen, met name hittegolven, zullen ervaren onder de huidige overeenkomsten van het klimaatbeleid. Onze resultaten wijzen op een ernstige bedreiging voor de veiligheid van jonge generaties en roepen op tot drastische emissiereducties om hun toekomst veilig te stellen.
Hoewel al tientallen jaren bekend is dat de temperatuur van de aarde
stijgt door de uitstoot van broeikasgassen, heeft onderzoek de afgelopen
jaren een schat aan nieuwe kennis over klimaatverandering opgeleverd. De
impact van menselijke activiteit op de opwarming van de aarde is nu
duidelijker dan ooit en dus kunnen we dit nu als een vaststaand feit
beschouwen. Er is een duidelijk verband gelegd tussen extreem weer en de
opwarming van de aarde, wat impliceert dat extreme gebeurtenissen zoals
recente hittegolven en de overstromingen in Oost-België in 2021
gedeeltelijk kunnen worden toegeschreven aan klimaatverandering. Recent
onderzoek werpt licht op gebeurtenissen met een lage waarschijnlijkheid
maar met een zeer grote impact (zwarte zwaangebeurtenissen/zwarte
zwaan-theorie) en deze gebeurtenissen worden nu erkend als onderdeel van
de risicobeoordeling van klimaatverandering. In deze lezing zal ik deze
recente wetenschappelijke ontwikkelingen bespreken en bespreken welke
inspanningen nodig zijn om specifieke klimaatdoelen te bereiken.
Eén van de markantste gebeurtenissen van 2021 was de grote overstroming
als gevolg van een “waterbom” in Wallonië en Duitsland. De vier zomers
daarvoor waren bij ons extreem droog. Er werd toen opgeroepen om
spaarzaam om te springen met het gebruik van water. Ook waren en sproei-
en captatieverboden. In 2020 kwam er zelfs een paar dagen geen water uit
de kraan in enkele Vlaams-Brabantse gemeenten. Vlaanderen blijkt erg
kwetsbaar voor zowel intense regenval en wateroverlast als voor de
toenemende zomerse droogteperioden. Dat is vooral het gevolg van onze
hoge bevolkingsdichtheid en urbanisatiegraad. In de lezing wordt
uitgelegd waarom dit precies is en wat de concrete gevolgen van de
klimaatverandering zijn voor de waterhuishouding, met specifieke focus
op Vlaanderen. Meer watertekorten? Meer wateroverlast? En wat is de
invloed van de toenemende urbanisatie? Moeten en/of kunnen wij ons
aanpassen? Zo ja, hoe?
In deze lezing worden een aantal vragen behandeld: wat is de Green Deal
en wat betekent de Europese Klimaatwet. Welke pakket aan maatregelen
implementeert Fit for 55? Wat houdt de CBAM (carbon border adjustment
mechanism) eigenlijk in? Wat met de EU Taxonomy? Hier gaat in aandacht
in het bijzonder uit naar de recente beslissingen inzake gas en
nucleaire energie.