De reproduceerbaarheid van het onderzoek in Vlaanderen

Standpunt | Jaargang 2022
De reproduceerbaarheid van het onderzoek in Vlaanderen: Feitenonderzoek en aanbevelingen
KVAB Denkersrapport 2022
Klasse Menswetenschappen, Klasse Technische Wetenschappen

Om te begrijpen wat reproduceerbaarheid precies inhoudt, moet breder worden gekeken dan louter aandacht te hebben voor de empirische herhaalbaarheid van resultaten uit wetenschappelijk onderzoek. Een bredere opvatting van reproduceerbaarheid omvat componenten die verwijzen naar transparantie, onderzoekspraktijken en de rol van theorie in de wetenschap. Bovendien kan de relatie tussen deze componenten en reproduceerbaarheid complex en contra-intuïtief zijn. Reproduceerbaarheid is belangrijk, maar het neemt verschillende vormen aan die aangepast zijn aan de verschillende onderzoekssituaties, afhankelijk van de specifieke doelen, methoden, materialen en omstandigheden van onderzoek. Gezien deze noodzakelijke variatie moet reproduceerbaarheid worden geconceptualiseerd en geïmplementeerd op een manier die niet te eng is, waardoor het onderzoek onbedoeld te sterk zou worden beperkt, noch te breed, waardoor het als criterium niet meer werkbaar zou zijn.

De denkers formuleren in dit standpunt positieve acties en aandachtspunten voor onderzoeksinstellingen en onderzoeksfondsen om te komen tot robuuste, reproduceerbare en geloofwaardige kennis, waarbij een belangrijke rol is weggelegd voor een herziening van de manier waarop de kwaliteit van wetenschappelijk onderzoek wordt beoordeeld. Ze hebben daarbij aandacht voor de spanningen en belangenconflicten die leven bij de diverse betrokkenen. Ze presenteren bovendien concrete inzichten in verband met reproduceerbaarheid die nuttig zijn voor wetenschapscommunicatoren. Ten slotte formuleren zij ook concrete opmerkingen die betrekking hebben op de kwaliteit en de waarde van het onderzoek in het publieke en private domein.